Ганс Хрістіaн Андерсен – Приповідкы (рецензія)
Ганс Хрістіан Андерсен – Приповідкы
Мінорітны языкы (а русиньскый безвынятково) мусять боёвати з проблемом, якый языкы маёріты звычайно не рїшать. Низша престиж языка, недостаточный розвиток русиньского школства і низше самоусвідомлїня хоснователїв русиньского языка, котры ним много раз комунікують лем в рамках родинной сферы, але не в публічнім просторї (бо го все внимають як діалект або „язык села‟) – то є часть прічін, котрых наслїдком є, же русиньска література ці уж в оріґіналї, або в перекладї мать омного менше чісло чітателїв, як бы собі заслужыла. Наперек такій сітуації, напр. Театер Александра Духновіча уж довгодобо успішно доказує, же русиньскый язык є достаточно розвинутый, способный і хосновательный ай на інсценованя драматічных творів світовой літературы (напр. Гамлет, Дон Кіхот, Америка…).
В подобнім дусї мож згоднотити і почін орґанізації Молоды.Русины, котра в роцї 2021 выдала зборник класічных приповідок Ганса Хрістіана Андерсена в русиньскім перекладї. Подобнї як веце русиньскых авторів ці выдавателїв (ОЗ Колысочка – Kolíska, tota agentura), і тот выдаватель собі выбрав праґматічне рїшіня выдати зборник в русиньскім языку, но в двох ґрафічных сістемах, чім ся розшырює округ чітателїв і о тых, про котрых є азбука (не аж так непреконательнов) барьєров. Єдночасно так выбранов формов языка, а тыж выбером класікы світовой літературы про дїти і молодеж ся книжка адресує молодшым чітателям.
Публікація мать двадцять выбраных Андерсеновых розповідань в русиньскім языку (перекладателькы: Анна Кузмякова і Алена Янцурова), котры были переложены із словацького перекладу (нажаль, переклад з авторового оріґіналного языка до русиньского бы собі жадав детайлне знаня тых двох языків, а може бы ся ани не дав зреалізовати). Публікованы суть ноторічно знамы приповідкы як Царёвы новы лахы, Палцулёчка, Мала морьска русалка і т.д., але і менше знамы тексты. В книжцї є тыж добрї описаный жывот, творы і літературна дїдовизна Ганса Хрістіана Андерсена, в заключіню є куртый русиньско-словацькый словничок.
Окрему похвалу собі заслужить ґрафічне спрацованя публікації. Представлює драгокам перекладовой русиньской літературы, котрый нелем обсягом, але і формов доказує, же творцёве і перекладателї літературы в русиньскім языку бы мали одшмарити страх з „низкой‟ престижы русиньского языка, а єднозначнї бы мали реалізовати і амбіціознїшы проєкты, якым є неспорнї уведжена книжка. Публікація є доповнена о ґрафічну управу а ілустрації Яна Курінця, котры суть ємны, оку лагодячі, вгоднї доповнюють приповідкы а без преганяня творять досправды квалітный книжный умелецькый твір. На Андерсеновых приповідках в русиньскім языку видно педантну, чутливу роботу вшыткых особ. Выслїдком той роботы є книжка, котра є міцным арґументом в обгаёбі престижы русиньского языка. Книжка, на котру бы было горде і велике выдавництво літературы в языку маёріты.