Літературный конкурз Марії Мальцовской: Миколай Коневал

Бідак дїдо і ёго баба

Купив дїдо за три златкы
на ярмарку дві топанкы.
Єдну лїву, другу праву,
про бабочку на забаву.

Баба топанкы обула,
на забаву полетїла
танцёвала аж до рана,
без дїда, но не сама.

Рано домів пришкынтала
а на дїда гнедь спустила:
Непопостеляне, непопрятане!
Ненаварене, непозамітане!

Не знам, што-сь до теперь робив?
Та ты лем по дворї ходив.
В стайни іщі не кормлене!
Такый хлоп ня до гробу дожене.

Баба іщі з бурливой ночі
мала дар невязаной речі.
Злостнї ся на дїда призерала
палцём вказовала і крічала:

Яка мі ту гев парада:
Взяла-м за мужа лїнь, дзяда!
Несхопный, невыдареный,
Божічку мій преміленый!

Дїдо лем голову спустив,
а коровы дале кормив.
Дав гусятам, дав пацятам,
а наконець і курятам.

Когут ся із дїда сміяв,
тай дїдови так повідав:
Кількым курам він розкаже,
а дїдо єдній не може.

Баба як тото зачула,
на когута гнедь скочіла.
Когутик ся не сподївав,
як ся бабі до рук дістав.

Баба, велька баламута,
влапила за хвіст когута.
Гнедь го шмарила до ярку,
не будеш казив моралку!

Бабиско знать околіця,
языката парадніця.
Робить з себе вельку панї,
повіджте, люде, упрімнї, ці нї?

Розлучка (над своїм гробом)

Одышов єм, жено моя, не плач,
свої слызы застав.
Треба зъїсти впеченый колач,
преконати жывота сплав.

Рїка жывота кончіть у морї
з берегами ся лучіть.
Є то дане Богом, там горї,
каждый єден жывот раз скончіть.

Жено моя, і вы, мої дїти,
не плачте над гробом, мої дорогы.
Такый є закон на Божім світї,
мольте ся за спасїня душы. 

Молитва мать велику силу,
я ся вам в ночі нераз приснию.
А вы не страчайте в Бога віру,
віру в Бога, і надїю.

Слызы на твоїм лицю высхнуть,
а жывот нормалнї дале піде.
Внучата ся ку тобі притиснуть,
кажде тя за руку поведе.

Ты потребуєш дале жыти,
хоць ті тяжко, претяжко буде.
Поможуть тобі нашы дїти,
і добры в днешнїм світї люде.

Так, мої наймілшы, з Богом
бо пришов час ся розлучіти,
споминков, тихым людьскым словом,
дыху моёго уж не чути.

Нїґда ся не запруть ворота
на Господнїй небесній кленбі,
де ся одбывать вічне жытя,
звитаме ся ту вшыткы – в небі.

Надраном

Світать.
Перестав єм писати.
Першый пташок по небі лїтать.
Ляжу, буду спати?

Няй оддыхує перо,
бо небо синїє.
Пробуджать ся село,
трава зеленїє.

Далша непреспана ніч,
лем місяць то відїв.
Прийдь, Господи, на поміч,
дай силу, бы-м зміцнїв.

Літературный конкурз Марії Мальцовской 2024: Моніка Даґан

Кончіна злых жралоків

В Індіцкім океанї при берегах Австралії жыв обровскый жралок Себастіан. Мав сивастый хырбет, білый брїх і обровскы зубиска. Себастіан плавав все сам. Кедь праві не глядав дашто під зуб, рад ся забавляв тым, же пуджав малы морьскы звірятка.

Через вікенд любив приплавати аж ід плажам, а кедь мав щастя, стрїтив там ай людей. Не было лїпшой забавы, як ся потихонькы сховати за фаребны коралы і почекати там на потапляча. Потім уж лем стачіло выщірити страшны зубиска. Напудженый потапляч тогды з цїлой силы зачав плавати ід берегу, лем жебы ся до нёго жралок не закусив.

Єдного дня пришло Себастіанови писмо од камарата жралока, котрый жыв в недалекій рїцї. В писмі стояло, же хоче прийти в лїтї за Себастіаном, бо сі хоче заплавати в соленій водї. Так ся ай стало. Із найтеплїшым лїтнїм днём приплавав к Себастіанови жралок Карол. Такой ся зачали вєдно бавити, а не забыли ани на облюблену гру обидвох – полошаня потаплячів. 

Нихто  не знає, як довго жыють жралокы, зато ани я не знаю, кілко часу перешло. Но мокры камаратя, вера, не скончіли добрї. Постарїли і выпадали їм вшыткы зубы. Зістали з того смутны, ани їсти їм не смаковало так, як передтым. А што веце, без зубів ся уж ани потаплячім не відїли такы страшны, также ай гра на страшіня  слабшых, меншых од них уж стратила змысел. І так лем смутно цїлы днї плавали і співали сі: „Мали сьме мы гобі красне, а было ай барз опасне. Но уж ся нам гра не любить, бо нам выпадали зубы.“

 

 

Знали сьте, же….

  • дакотры сорты жралоків жыють ай в солодкых водах?
  • жралокы мають цїлу костру з хрупавкы, котра ся вывжывать в медицинї ай в козметіцї
  • нихто не знає, як довго жралокы жыють, предпокладать ся, же гынуть як їм выпадають зубы і не годни покусати потраву.

 

xxxxx

 

На фармі

В єднім невеликім валалику недалеко Снины стояла мала хыжка із фармов. За хыжков были красны зелены лукы, на котрых ся часто пасли домашнї звірята з фармы. Ґазда годовав білы як снїг овечкы, довгосерсты жовтавы козічкы, руды коровкы і малы таркасты курочкы.

В єден горячій лїтнїй день, кедь ся пообідя лїниво зливало з вечером, корова Малина ся отелила і привела на світ дві телятка. Телятка были красованы, спокійно пили молочко од своёй мамкы – коровы і помалы росли. Но єдно телятко было все менше, як тото друге, котре росло як з воды. Властно, як з молочка. Мама корова любила обидві свої телятка і хотїла, жебы ай тото друге дакус веце підросло і не было таке слабеньке. Но не могла го нияк принутити выссати з єй вемена веце молочка. Але корова, добра мама, ся не здавала…

Єдного рана ішов ґазда подоїти корову Малину, і не міг ся начудовати.   Вшытко надоєне молоко было ружове! Довго роздумовав, як ся то могло стати. Аж раз, кедь ішов до загороды по цибулю збачів, як ёго корова выїдать з грядкы цвиклу. Дякуючі цвикловій фарбі ся коровяче молоко зафарбило до ружова а малому телятку ся так полюбило, же такой зачало лїпше ссати. А за пару місяцїв доросло і было єднако велике і міцне, як ёго сородинець. 

Ґазда ся з того барз радовав, но мусив ся здати облюбленой цвикловой поливкы, котру му варила ёго добра жена Влена.

Знали сьте, же…

  • кедь корова зъїсть цвиклу, єй молоко ся може досправды зафарбити на ружово? 
  • жалудок коровы домашнёй ся роздїлює на штири части?
  • кедь ся корова напасе травы, зо жалудка ся їй трава по часї верне назад до пыска і мусить єй перемерендзяти іщі раз?

Літературный конкурз Марії Мальцовской 2024: Мірослав Жолобаніч

Коцурик з Тополї

Співжытя меджі доместіфікованыма звірятами і людми екзістує уже барз довго. Про свої незвычайны способности і властности были і суть в дакотрых цівілізаціях звірята честованы а поважованы доконця за святы.

Меджі такы ужасны а незалежны створїня належать ай мачкы а то вдяка невыжадуючій старостливости і способности додати родинї тепло домова. В сучасности є мачка чім дале веце облюбленым домашнїм звірятём, но передовшыткім в містї. Є то може ай зато, же мачкы ся вызначують подобныма властностями як люде.

Докажуть быти темпераментны, флеґматічны, холерічны, одважны ай боязливы, а тыж приятельскы. Мачка ся вызначує тым, же є індівідуалістка. Сама принимать рїшіня в чіїй сполочности буде а є барз тяжке єй в дачім обмеджовати.

Мачка домашня на роздїл од мачковитых шелем, што жыють в природї є научена творити міцне соціалне вязаня із своёв околіцёв. Суть то спокійны звірї, котры пересплять векшыну дня. Мачка як домашнїй мазначік сі обычайнї вытворить міцне і нїжне одношіня ід свому властникови.

Таке одношіня з мачков ся подарило вытворити ай молодій манжельскій парї, котра одышла з міста на валал оддыхнути до родічовского дому в Тополи. Потребовали потїшыти душу, оддыхнути од роботы, главнї по тім, што недавно поховали свого наймілїшого коцурика. Фізічна робота і надыханя ся свіжого воздуху їм наіснї принесе хосен і приведе їх на інакшы думкы.

На валал припутовали автом дополудня. Быв приємный, теплый,  сонечный осїннїй день. Покы ся люде занимали выкладованём і ношінём потребных річей з авта до хыжы, ід дому ся опатернї, ненападнї приближыло мале мачатко. Уже довшый час ходило коло того дому, но з людми з дому не мало честь ся стрїтити, зато хотїло выужыти таку нагоду, познакомити ся з тыма людми і близше їх спознати. Як слушне мачатко сі хотїло од них выпросити поволїня стримовати ся на їх дворї, їмати ту мышы, або лем так побіговати по цїлім обыстю.

Сховане за стромом так, жебы го нихто не відїв, слїдовало людей і наберало смілость ословити їх.

– Сімпатічны суть тоты люде, лем што є правда. Но давай сі позор а будь опатерный, не знаєш, што ся може з них выклювати, – уважовало мачатко.

Люде меджітым поносили вшыткы річі до дому а там продовжовали в своїй роботї. Мачатко наконець набрало смілость і тихым мачачім кроком ся  приближыло ід дверям дому.

– Теперь спознаш, што суть то за люде, ці добры, або планы, – говорило сі в духу. Хотїло слушнї задзвонити на дзвінок, но было іщі так маленьке, же на нёго не досягло. Намісто того слушнї замнявкало. Но нихто не отваряв. Мнявканя повторило, но уже голоснїше а про істоту веце раз.

Люде в домі не могли не чути таке уцтиве і просебне мнявканя. Отворили ся дверї.

– Мяв! – повторило свій сердечный поздрав мачатко і придало ід тому ай леґендарный просебный мачачій погляд. Про жену, котра отворила дверї, то было як в снї. Перед дверями дому сидїло міле, чудесне мачатко, котре вертїло хвостиком. Зараз собі спомянула на свого небіжчіка коцурика а од радости аж звискла.

– Боже мій златый! Скоро, скоро, подьте вшыткы гев! Позерайте на тото прекрасне мачатко! 

– Як єсь ся ту зъявило? Небодай єсь заблудило? – тїшыла ся жена а од радости плескала руками.

На таке радостне висканя прибігли ай остатнї жытелї дому. Тыж ся вытїшовали і надхынали маленькым створїнём.

Хоць было мачатко чудесне, і так вызерало зубожено. Было худоніньке а уста і бавусикы мало забабраны. Хтось припомянув, же з тыма чорныма бавусиками вызерать як даякый французьскый мушкетїр, а вшыткы ся сердечно засміяли.

Літературный конкурз Марії Мальцовской 2024: Анна Замутовска (3. місто)

Анна Замутовска, 3. місто

 

ПОДОБЫ

“Петре”, зазвучало шептом до холодной ночі. “Петре, вставай!”, потряс Янко свого молодшого брата розваленого на теплім сїнї. Лем недавно пришов домів з той нещастливой музикы.

“Петре, вставай! Запрягай конї до воза!”, крічав Янко на Петра найвеце як лем ся тым шептачім голосом дало. 

“Янку, дай покій”, перебрав ся конечнї Петро з куртого спаня. Быв рад, же є дома у своїм і же їх обидвох не взяли четници такой зо собов до Крайной Поляны. Поїднати Циґанів на музику без поволїня?! То лем Янкови могло тото напасти. Все быв неспокійный з чімська, дырзый і завзятый. Не даремно му одмала гварили ,,звадливе зїля”. Не была музика, жебы ся Янко з кымська не бив. Быв барз міцный, то правда. Але скочіти і до четників? Господи! 

Петро не відїв, што вшытко ся там робило. Ёго іщі ани за парібка не піднимали. Не міг быти близко коло гудаків. Лем стояти дале і смотрити на векшых парібків, як танцёвали і співали. Найвеце ся му любило як заспівали тыма своїма грубыма голосами “Ой, на лугу береза стояла”. Стояли просто, як свічкы. Они, што ся щастливо вернули од войска. Янко наступив почас Великой войны ку войску до Сабінова. Ой, мама тогды барз плакали. Не вірили, же ся іщі даколи верне. 

Але тых четників мусив хтоська закликати. I бонзнув, же то Янко Циґанів поїднав. Янко ся бранив, нічого ся не бояв. I остатнї парібци ся го потім застали, як ся уж відїло, же недобрї буде. Бізновно і дакого зо собов взяли на четницьку станіцю. Вшыткы ся наконець пустили до великой биткы. Бісїдовало ся, же дакотрому четникови Янко і пушку поламав. Так казав сусїдів Михал, же то відїв на властны очі. Они двоє з Янком такой втїкали од той біды гет. I не розумів, як може Янко теперь ту быти, коло нёго. 

“Тебе четници не взяли?”, позвідовав ся зачудовано Петро і іщі все дакус роздумовав, ці ся му Янко може лем не привіджать.

“Не сплїтай, але вставай! Треба конї запрягати до воза. Мушу втечі!”, діріґовав го Янко.

Петро уж знав, же штоська недобрї. Але бояв ся на вшытко вывідовати. Потихы запряли віцёвы конї. Дармо, Петро все знав лїпше робити вшытко коло конёх і цїлой челяди. Він бізовно буде продовжовати в традіції і купчіти з кіньми і з цїлым статком. Отець Андрій му уж гварили. Бо він ся пише Петро. Так, як ёго дїдо. Отець го не памнятать, бо дїдо вмерли іщі як быв неженатый, але велё о нїм все слухали. То іщі він зачав тоту традіцію з кіньми у їх родинї. Правда, не каждый знать як треба купчіти. Знати выбрати, пересвідчіти, дакус з людми побісїдовати. А головно, зъїдновати цїну. Коло Янковой натуры бы уж давно было вшытко попродане, або бы была далша битка. Як бы ся хтоська штоська позвідовав, напр. чом мать тот кінь такы зубы, або таку сересть, Янко бы му раз-два барз легко пояснив, же тот кінь в найлїпшім порядку.

До холодой осїннёй ночі їм дув южный вітор. Холем їх так не было чути, докы Петро фрышно прикапчав віз, Янко принїс штоська звязане у зайдї, шмарив за сидиско.

“Одвезеш ня до Польска. Мушу втечі!”, зашептав Янко.

Петро на нёго смотрив а іщі все хотїв вірити, же тото вшытко ся му може лем сниє. Наперек вшыткому, мав свого старшого брата рад. I він ся о нёго бояв, як быв коло войска. I знав, же то зась недобрї скончіть, як ся му Янко хвалив, же гудаци прийдуть і же він не мушеный никому ніч голосити, кедь хоче порядну музику у селї зорґанізовати. Дарьмо, были каждый іншой натуры. Але кедь было треба, все собі знали помочі, наперек выше шість рокам, што меджі нима быв роздїл. Быв то ёго великый брат і в многых річах му быв прикладом. Петро знав, же штоська недобрї, кедь дашто таке Янко жадать.

Конї гнали вершками, лїсами. Петрови ся ани не хотїло бісїдовати. Кедь відїв, як ся Янко все оглядать і неспокійнї вертить на сидиску, бояв ся го  на будьшто позвідовати. Не хотїв, жебы і ёго четници взяли. Хто потім зістатне дома робити? Отець уж быв старшый, мама з тыма своїма ногами-калїками все гірше, помалы уж ани до церьки не годна была ходити. А вшыткы сестры уж повыдаваны. Він є наймолодшый, мусить їм помочі, бо челяди і земель повно. 

По дакілько годинах перешли до Польска. Янко нарядив, жебы Петро віз заставив. Не хотїв, жебы ішов дале, дораз ся буде розивдняти.

“Iдь домів. Повідж, же єсь ня не відїв. Або, то не важне, повідж што хочеш.”, наказав Янко молодшому братови і неспокійнї все смотрив смером на юг.

“Але де підеш, Янку? Коли ся вернеш домів?”, бояв ся о нёго Петро.

“Не верну, Петре. Піду до Америкы. Не верну я ся уж домів.”, пояснив наконець свій замір Янко. Петро хвілю смотрив на брата і не розумів, де теперь хоче іти. Тадь дораз зима, ани пінязї не мать, та як ся до Америкы дістане?

“Ты-сь дурный, Янку”, Петро ся на веце не зміг. Жаль му было за братом. Знав, же і братови за ним, хоць быв твердой натуры і не дав на собі ніч знати.

Братя собі остатнїй раз подали рукы. Нїґда веце ся не відїли.

Літературный конкурз Марії Мальцовской 2024: Марія Шмайдова (3. місто)

Марія Шмайдова, 3. місто

Алменія i лопуховый лїс  

Де было, там было, было раз єдно кралёвство. Были в нїм розляглы лїсы а в них  прекрасны высокы стромы. Берегы были высокы, но были там і ровины, паствины і поля. Лукы з розквітаючіма, пестрофаребныма квітками ся рушали з бока на бік, як задув теплый вітрик од лїсів. Меджі горами дзуркотїли быстры ярочкы, в якых было каміня векше і менше, гладке, округле і блискаче як лучі сонечка. На берегох коло воды выростала высока трава.  

В кралёвстві кралёвав краль і кралёвна. Мали малу прiнцезну меном Алменія. Прiнцезна была така, як і вшыткы прінцезны. Весела, розтопашна, рада велё бісїдовала, а даколи была ай неслуханяна. Вшытко, што повіла, ся мусилo сповнити. Татко краль з мамков кралёвнов уж даколи не знали, што з нёв мають робити. Алменія ся рада параднo облїкала. Найрадше мала шаты дуговой фарбы. На головцї носила злату корунку, спід котрой было видно довгы, жовтiцкы, як сонечко волоскы. На твари спід офіны  выкукали синї, гунцутьскы очка. Рада ся сміяла і вказовала дрібны білы зубкы a язычок ся їй не заставлёвав. 

-Она іщі мала прінцезнічка, не знать, што є тото, або што є тамто. Вшытко їй мусиме высвітлёвати докы не выросте, – на обрану зведавой прінцезнічкы высвітлять  панї кралёвна.

-Докы выросте, та мі пукнуть нервы. Не годен єм даколи тот єй острый язычок уж слухати. Заклічу собі выховного радцю няй мі порадить, што робити, – роздумує пан краль.

Такой на то гo дав закликати. Няй радить, кедь є радця.

-Мій дорогый радче. Повідж мі, што маю робити з прінцезнов Алменіёв? Што єй учіти, жебы ся ня уж не просила на вшытко?- обернув ся краль на выховного радцю.

-Мій важеный і высокоосвіченый пане кралю. Школа. Tо є то, што потребує Алменія. Пришов єй час, колы бы ся мала зачати учіти в школї. Хыбує їй і соціалный контакт. Не мать ниякы камараткы коло себе, з якыма бы ся забавила, -высвітлює радця кралёви.

-Але прінцезны ся учать самы, не ходять до школы з обычайныма дїтми.. Як то лем вырїшыме, – роздумує краль. 

Мала прінцезна слухала бісїду за дверями, што не є нияк раз слушне. 

-Найду собі камаратів! 

Посмотрила з облака і запозерала ся на кралёвску загороду. Вышла на двір а з нёго рівно до загогоды. Было лїто, тепло а в загородї было як в раю. Смотрить Алменія на пестрофаребны ружы, вшеліякы травы і квіткы, што у нїй ростуть. Любить їх пестры фарбы.

-Червена, помаранчова, жовта, зелена, синя, тмавобелава аж фіалова, то суть вшыткы фарбы дугы. До того іщі вшытко довкола зелене. Я мам преснї такы пестрофаребны шаты на собі. Ха-ха, і наш шашко мав днесь такы дуговы лахы на собі, — розвеселила ся прінцезна.

-Не одбігуй далеко, Алменіё, – з облака крічіть кралёвна.

-Не бій ся, мамко кралёвно, лем собі поглядам камаратів, – з важностёв одповіла Алменія.

-Де собі там найдеш камаратів, то не знам, але главнї, добрї ся забав. 

Охабила кралёвна малу прінцезнічку і зачала ся веновати кралёвскым повинностям. 

Алменія ходила по кралёвскій загородї, побіговала, весело підскаковала. Стрїтила кралёвского заградника і просить ся го:

-Заграднику, відїв єсь ту дакого по загородї ходити, або бігати?

-Вaша прінцезновска мілость, шыроко далеко єм ту лем я сам, никого єм не відїв.

-Но та… мушу іти дале, – закрутила ся на запятку прінцезна а уж летїла по ходничку помеджі квіткы і крякы. 

Сонце было высоко, тепло грїло і світило на цїлу загороду. Вітрик їй обдував тварь і дошырока розвивав прінцезновскы дуговы шаты. Листя на стромох шелестїло а довєдна зо співом пташків і вітриком вытворяло прекрасну мелодію. 

-Найрадше мам загороду зеленой фарбы. Преснї таку, яка є теперь, – злегка поскакала по мягкій травцї Алменія. 

Заставила ся під великым стромом, тай слухать. Штось на стромі робить клёп-клёп. Обышла доокола коло строму, смотрить догоры а слухать клёпканя. Одразу збачіть на грубім конарю, пазуриками прихопленого о скору строму великого птаха.  Алменія на нёго лїпше посмотрила. Збачіла, же мать чорно-білы перка а на головцї червену чапку. Смішным довгым дзёбаком дзёбкать до скоры, аж то вызерать, же клёпкать. Поклёпкав по єднім стромі і полетїв на другый. Потім перелетїв на далшый стром а знову клёпкать. Алменія ішла дале за чудесным птахом. Засмутила ся, як ся пташок стратив в конарёх строму.

-Мушу ся заградника попросити, што то за птах дуркать дзёбаком до стромів. Не розумлю тому, нашто є то добре. Мусить го з того болїти і головка, кедь то робить цїлый день, – іде роздумуючі Алменiя. Пришла на край загороды. Обернула ся a уж ани не відїла кралёвскый замок.

На самім концю загороды дзуркотїв ярочок з камінями – округляками. На берегу, але і серед ярочка выростали величезны лопухы. 

– То є добра скрыша перед горячім сонечком, – зогла ся Алменiя і сховала ся під лопух.

Высокы лопухы ся тягли по цїлім берегу, якый ся небезпечнї звожовав аж до воды. Алменiя смотрить спопід них. Смішны суть. Як амбрелы з высокыма зеленыма ніжками. Iде попід них дале і дале. Уж ся поставила на ніжкы, але лопухы суть ай так высоко над єй головков. Iде місцями по глинї, по траві, місцями по каміню, яке ту нанесла вода. Здало ся їй, же пришла до великого лопухового лїса. Сонечко перестало грїти на єй прінцезнoвскы волоскы і корунку. Уж ся корунка ани не блискала. 

-Не віджу ани нашу кралёвску загороду, – выстрашыла ся нараз Алменiя. 

Iшла дале, аж пришла на луку, де стояла округлa хыжкa з округлов стрїхов. Заставила ся.  Смотрить. Стрїха грать вшыткыма можныма фарбами од тіркісовой, зеленой, червенкастой, аж по цiкламенову. З удивом смотрить на хыжку. 

-Облачкы! Якы красны, сердечковы, – прінцезна обышла доoкола.

-Каждый облак інакшый. Tо што за чудны облачкы? У нашым кралёвскім замку суть вшыткы єднакы. 

Прінцезна не знать, же то суть облакы розлічных ґеометрічных форм. Tрикутниковый, квадратный, круговый… 

Пришла перед дверї а над дверями штось написане. Чітати не знать. 

-Я єм пришла якбач до чаровной країны. 

– Тюк, тюк, тюк, – зачула Алменiя клёпканя над своёв головков. Підняла очі а збачіла на стромі пташка з червенов чапочков і чорныма крылами. 

-Ты єсь ня привів на край кралёвской загороды, – потїшыла ся му.

Алменiя ся посадила до травы під высокый зеленый лопух. Оперла ся о ёго грубе стебло, приперла очка і заспала.

Літературный конкурз Марії Мальцовской 2024: Людміла Шандалова (2. місто)

Людміла Шандалова, 2. місто

В храмі лїса

В катедралї з высокых стромів
До престола засїло тихо
Як білый дым през старый комин
Тратить ся непокой з пыхов

През хмары світло ся влудило
У златых перстінёх до травы
З пахоты лїса кадило
Очіщать думкы чорнявы

Як молитва мамы на устах
Так шумлять стромы верьхами
Червена калина запустла
Стежка ся вказала пред нами

Під кошатым дубом

Обіцяв єсь любов
Під кошатым дубом
Вітрику пошепнув до поля

Понесло єй лугом
Потім орач плугом
До теплой землї заорав

Під серденьком груды
До ключкы ся будить
Головку піднимать до сонця

Записав єсь любов
Під кошатым дубом
Бы росла, міцнїла без конця

Може іщі раз

Може ся присниє
іщі раз надраном
дзвінкый сміх, што в нїм є
сонечко заткане.

Може ся присниє,
темну ніч розъяснить
хусточка червена
з квіточком белавым.

Привіджать ся мі в снї
личенько румяне,
як мотыль по росї
на луцї пристане.

А кедь мі в сон войде
із двора лавочка,
віджу, як там на нїй
співать сі мамочка.

 

Мамочцї

Ты пришла домів,
мамочко, ку мі
на листкох стромів,
в зеленім шумі.

Співанка выпала
„люляй же мі, люляй“
хоц я уж не мала
лем сі єй притулям.

Притулям солодку,
як єсь ня тулила,
замкну на колодку,
мамочко преміла.

Не пущу од себе,
до сердця єй вию,
наймілшу із небес
співанку-лелію.

Літературный конкурз Марії Мальцовской 2024: Леа Васькова (1. місто)

Леа Васькова, 1. місто

Aнгел
Рождественна депресія дотягнута до доконалости.
Твої вочі, позераючі з інакшого світа.
Зістала лем душа без радости
і крыла – што не знають, як ся лїтать.

Твою тварь намалюю по памяти.
Штудую тя, як стары малярї давну красу,
но тоту тайну моя душа не вызрадить,
і думкы на тебе лапачі снів посылають до глубин часу.

Все єсь рівнакый – доконалый, як сохы з мрамору.
Як предлога Фібоначіёвой поступности.
Але выповняш в моїй душі збыточнї повно простору
і так є час зохабити тя минулости.

Бібліотека
Нашла єм місто, де ся чую як дома.
Не має кінця, но то мі не вадить.
Тот красный еспріт, кедь знаєш як пахне,
і не докажеш го з головы выпхати.

Нашла єм місто, де тісячі світів
находити можу каждый раз.
Де азбукы й сторінкы з малёванов квітков
не дотулить ся нїґда час.

Нашла єм світ, в котрім маґія
помыгать добротї над злым выграти.
Книжка за книжков – то моя пасія, підписаный:
Чоловік, што не перестане чітати…

Свiт
Забыла-м писати, хосновати слова,
хотїла бы-м знати, хто тот світ малёвав.
Цїловати Фан Ґоґа, же го відїв так ясно,
або Ґоґена, же му таку подобу дав?

Забыла-м дыхати – через тількы болї…
Єм як Фріда в корзетї, в желїзах.
Вшыткы сьме годни тілько,
кілько розум нам доволить,
через вшыткы страшкы
вже ани не знаме, што є то страх.

Забыла-м співати – голос застряв десь глубоко.
Рада бы-м спознати світ Бекшіньского вочами.
Хоць ты коло ёго дїл рад заджмуриш воко,
крик повный страху выповнить простор меджі нами.

Світ не є страшный, ани красный,
є такый, як го хтось намалює.
Вхаблять нам простор на жывот і на сны,
позерай, кілько шыковных малярїв ту є.

Персефoна
Твоя любов пахне як левандулї
а я чекам, коли ня з них перестане напинати.
Хотїв бы-сь за мнов летїти през пів земеґулї,
а я не годна твоє мено перестати проклынати.

Гвариш, же ід ногам мі небо зложиш,
же перейдеш вшыткы части Тартару.
циґанство чую во вшыткім, што повіш
а што ґранатове ябко, што-сь мі дав до дару?

Радше бы-м мала Медузы голов
а в Стікcї каждый день ся купала…
Як перебыти вікы в темнотї з тобов,
жебы-м над смертёв кралёвала.

Літературный конкурз Марії Мальцовской 2023: Міро Жолобаніч – Коцурик з Тополї, 3. місто)

Коцурик з Тополї

Співжытя меджі доместіфікованыма звірятами і людми екзістує уже барз довго. Про свої незвычайны способности і властности были і суть в дакотрых цівілізаціях звірята честованы а поважованы доконця за святы.

Меджі такы ужасны а незалежны створїня належать ай мачкы а то вдяка невыжадуючій старостливости і способности додати родинї тепло домова. В сучасности є мачка чім дале веце облюбленым домашнїм звірятём, но передовшыткім в містї. Є то може ай зато, же мачкы ся вызначують подобныма властностями як люде.

Докажуть быти темпераментны, флеґматічны, холерічны, одважны ай боязливы, а тыж приятельскы. Мачка ся вызначує тым, же є індівідуалістка. Сама принимать рїшіня в чіїй сполочности буде а є барз тяжке єй в дачім обмеджовати.

Мачка домашня на роздїл од мачковитых шелем, што жыють в природї є научена творити міцне соціалне вязаня із своёв околіцёв. Суть то спокійны звірї, котры пересплять векшыну дня. Мачка як домашнїй мазначік сі обычайнї вытворить міцне і нїжне одношіня ід свому властникови.

Таке одношіня з мачков ся подарило вытворити ай молодій манжельскій парї, котра одышла з міста на валал оддыхнути до родічовского дому в Тополи. Потребовали потїшыти душу, оддыхнути од роботы, главнї по тім, што недавно поховали свого наймілїшого коцурика. Фізічна робота і надыханя ся свіжого воздуху їм наіснї принесе хосен і приведе їх на інакшы думкы.

На валал припутовали автом дополудня. Быв приємный, теплый,  сонечный осїннїй день. Покы ся люде занимали выкладованём і ношінём потребных річей з авта до хыжы, ід дому ся опатернї, ненападнї приближыло мале мачатко. Уже довшый час ходило коло того дому, но з людми з дому не мало честь ся стрїтити, зато хотїло выужыти таку нагоду, познакомити ся з тыма людми і близше їх спознати. Як слушне мачатко сі хотїло од них выпросити поволїня стримовати ся на їх дворї, їмати ту мышы, або лем так побіговати по цїлім обыстю.

Сховане за стромом так, жебы го нихто не відїв, слїдовало людей і наберало смілость ословити їх.

– Сімпатічны суть тоты люде, лем што є правда. Но давай сі позор а будь опатерный, не знаєш, што ся може з них выклювати, – уважовало мачатко.

Жолобаніч, Мірослав

Люде меджітым поносили вшыткы річі до дому а там продовжовали в своїй роботї. Мачатко наконець набрало смілость і тихым мачачім кроком ся  приближыло ід дверям дому.

– Теперь спознаш, што суть то за люде, ці добры, або планы, – говорило сі в духу. Хотїло слушнї задзвонити на дзвінок, но было іщі так маленьке, же на нёго не досягло. Намісто того слушнї замнявкало. Но нихто не отваряв. Мнявканя повторило, но уже голоснїше а про істоту веце раз.

Люде в домі не могли не чути таке уцтиве і просебне мнявканя. Отворили ся дверї.

– Мяв! – повторило свій сердечный поздрав мачатко і придало ід тому ай леґендарный просебный мачачій погляд. Про жену, котра отворила дверї, то было як в снї. Перед дверями дому сидїло міле, чудесне мачатко, котре вертїло хвостиком. Зараз собі спомянула на свого небіжчіка коцурика а од радости аж звискла.

– Боже мій златый! Скоро, скоро, подьте вшыткы гев! Позерайте на тото прекрасне мачатко! 

– Як єсь ся ту зъявило? Небодай єсь заблудило? – тїшыла ся жена а од радости плескала руками.

На таке радостне висканя прибігли ай остатнї жытелї дому. Тыж ся вытїшовали і надхынали маленькым створїнём.

Хоць было мачатко чудесне, і так вызерало зубожено. Было худоніньке а уста і бавусикы мало забабраны. Хтось припомянув, же з тыма чорныма бавусиками вызерать як даякый французьскый мушкетїр, а вшыткы ся сердечно засміяли. Мачатко з інтересом скеновало людей, вертїло хвостиком.  Усуджовало:

– Тоты люде не можуть быти планы, кедь ня не вышмарили сперед дверей, але ня привитали з такым одушевнїнём. Наіснї єм ся їм полюбив. Што, кобы-м їх попросив о маленько їдла?  В брїсї мі уж од рана гурчіть. У людей в кухни ся фурт дашто найде під зуб ай про мачкы. Спробую.

– Мяяв! – попросило коцуря а міло джмурькло.

– Біднятко моє злате, наіснї є голодне. Зараз му дашто принесу, – повіла жена а одбігла до кухнї.

По хвільцї ся вернула. Принесла про мачатко їдло і воду, вшытко шумнї насервіроване на танїрикох.

– Ту маш, дай сі. Але їдж помалы, жебы тя потім не розболїв жалудок, – повіла нїжно жена а положыла танїрикы перед мача.

Мачатко од радости завертїло хвостиком а із смаком ся пустило до їдла. Люде го з інтересом слїдовали а тїшыли ся, же му смакує. Не могли ся на нёго напозерати, таке было міле. 

По їдлї ся лем так запорошыло. Было видно, же му смаковало, бо ся дакілько раз облизало. З ласков ся попозерало на жену, котра му принесла їдло а в духу конштатовало:

– Мушу повісти, же тота жена ся вызнать у выберї їдла про мачкы, лем што є правда. То бы была барз добра ґаздыня про мене. Провірю єй, попрошу сі дуплю. Увіджу, ці порозуміє, – уважовало.

– Мняв, мняв! – замявкало а завертїло гунцутьскы хвостиком.

Чудуй ся, світе, жена порозуміла, одбігла до кухнї і принесла мачатку далшу порцію. Ай тоту порцію спраскало раз-два. Спокійно сі пооблизовало уста. По так выдатнім обідї не забыло подяковати нїжным замявчанём:

– Мняяв!

Хтось меджітым принїс з дому невелику картонову шкатулку уж выстелену деков, жебы мачатко спочіло по добрім обідї.

– Тіпую, же то буде коцурик, – озвав ся пан дому, – бо лем коцурик докаже так быстро а так велё зъїсти. Про істоту сі го попозерали і встановили, же є то факт коцурик. Нїжнї го положыли до шкатулкы, жебы сі оддых, а потім няй ся верне домів ід свому маїтелёви.

– Наіснї заблудив, а од голоду не знав найти путь назад, бідняк наш златенькый, – конштатовали обывателї хыжы.

Коцурик понуку оддыху по сытім обідї не одмітнув, комфортнї ся в шкатулцї усалашыв, а в моментї заспав. 

Покы коцурик солодко спав, люде ся розышли по своїй роботї. Хто де. Пришли предсі на валал актівно оддыховати, і так прийти на позітівны думкы.

Меджітым ся пан дому выбрав поздравити сусїдів а вызвідати, ці дакому не хыбує малый коцурик. Вернув ся домів а інформовав родину, же не нашов коцурикового маїтеля. Малый мілый твор никому не хыбує. Переболїк ся і пустив ся до роботы на дворї.

По часї ся коцурик збудив, хавкнув сі, выступив із шкатулкы а понятяговав сі поряднї мачачій хырбет.

– Ёй, так добрї єм сі уж давно не поспав. А де суть тоты мої спасителї? Мушу їм іщі раз гардо подяковати. Барз добрї ся у них чую, – повів сі а выбрав ся їх глядати.

Нашов їх скоро а зачав ся запоёвати до роботы як в домі, так ай на дворї і в загородї. Своїм мявканём помагав женам коло варїня обіду і кавы, но не выхабив ани хлопів, котры малёвали плїт. Найвеце го зауяли роботы жен в загородї. Як справный коцурик з валала о такых роботах штось предсі знає а розумить їм. Не знав де має скорїше скочіти, жебы людём порадив з тыма роботами.

Суставнї побіговав од єдного ід другому а слїдив за справностёв а поступностёв робот так, жебы му ніч не утекло. 

Требало сміло повісти, же тота ёго заслужна актівіта не была в ниякім припадї мотанём ся помеджі ногы. Зачало ся змеркати. Люде скончіли роботу. Коцурик сі ани не усвідомив як му скоро перебіг день, так быв зауятый роботов вшыткых в домі.

Надышов вечур. О коцурика ся нихто із сусїдів, ани нихто з валала не інтересовав а ани го не глядав.

Людём было жаль зохабити малого безбранного коцурика на ніч вонка, так му понукли переночованя в домі.

– Подь, ты наш златый робітник, переночуєш у нас в домі – зато же-сь так поцтиво з нами робив, дістанеш одміну. Но наперед тя мусиме поумывати, – сугласили вшыткы з дому.

Коцурика поумывали а приправили му смачну, сыту вечерю. Самособов, коцурик позваня не одмітнув. Наїв ся а скоро вбіг до дому. Погодово ся усалашыв в креслї домашнёго пана. Схулив ся до клубяти і в моментї твердо заспав. По так вычерпаваючім дню сі предсі заслужить комфортнїшу постіль.

Тыждень збіг як вода. Люде ся мусили вернути домів до міста. В сполочности помічника коцурика сі оддыхли, но мали велику ділему – што з ним? Ід коцурикови ся нихто не гласив, а ани го не глядав. Было їм жаль зохабити малого безбранного твора самого, главнї зато, же ся ближыла зима, а самы не знали коли ся до дому на село вернуть. По засїданю родинной рады было єдногласнї прияте рїшіня, же сі коцурика возмуть із собов до міста.

Коцурик в своїй картоновій шкатулцї на колїнах панїчкы ся так выбрав на велику авантуру, повну очекованя. Першый раз в жывотї путовав автом, а так далеко. Треба повісти, же ся тримав честно. Путь перешла без проблемів. Цїлов драгов з переднїма лабками на воблаку авта з отвореныма устами слїдовав за вшыткым, што ся коло нёго робило.

– Боже, якый є тот світ великый і ужасный, – помявковав сі. Но найвеце го інтересовало авто, в котрім путовав.

– То є супер річ тото авто, а як знає скоро біжти. З такым автом бы-м поїмав кажду мыш. Не мала бы передо мнов нияку шансу, – конштатовав коцурик і узнанливо покывовав головов.

Ітензівне пережываня свого путованя і новы імпулзы коцурика так вычерьпали, же при приходї до міста твердо заспав. Так малый коцурик з валалу припутовав до великого міста.

Юбілейный – десятый рочник Літературного конкурзу Марії Мальцовской – выгодночіня

Літературный конкурз Марії Мальцовской 2023: Марія Шмайдова – Осїнь на Комарнику (2. місто)

Осїнь на Комарнику

Рік 2005

Стою на автобусовій  заставцї a чекам на автобус. Пришов єм дость скоро. Не хотїв єм змешкати. Мусив бы єм потім чекати може і три годины, докы піде далшый спой. Але і так, якось автобуса нїт. Автобусова заставка выновлена. Є в нїй і лавочка, а главнї през ню видно вшытко доокола, цїлу околіцю. Вишнїй Комарник як на долони. Драга до Свідника нїґда не вела през село, але понад нёго. Так то є і з Нижнїм Комарником. Село в долинї.

Велё ся змінило. І тота заставка. Перед часом была желїзна, белавой фарбы. Як до нёй люде залїзли, та лем фурт дахто смотрив през облачок, ці уж не іде автобус од граніцї. Такы і подобны думкы бігали у голові Николая, чекаючі автобус.

Векшынов были люде днука, бо на Комарнику мало тепла. Лїто курте, осїнь, зима і ярь довга. Додж, молга, снїг, вітор, задуйкы, то є то, на што Комарняне уж давно не надавають. Звыкли собі.

Мама Николая донедавна фурт лем напоминала:

– Николаю, дрыв треба нарихтовати, Михал ті поможе.

-Гей, Михал мі поможе. Тадь тот лем фурт в тых своїх телевізорох і транзісторох ніс тримле. Він мать залюбу лем в техніцї. Каждый му носить до оправы, што ся му попсує, ці телевізор, ці радїо, транзістор, або ґрамофон. Нїт такого, што бы Михал не поправив. Но, але інша робота боком. А іщі камаратя. Тых мать дость. Щастя, же холем до роботы ходить. На поштї в телефонній устредни, там є чудесный світ. Но я бы там не витримав. То бы не была робота про мене.

Од маминой хыжы на заставку недалеко, пару кроків. Боже, до якого берега требало выйти, жебы ся одвести долов до Свідника. Лем тоты черешнї єм раховав.Коло сельского уряду невысока, но кошата і груба черешня. Дїти довгы рокы на нїй сидять, тай попивають малиновку, што купили в обходї. Друга черешня напівдрагы ку заставцї. Тота лем про вороблї. Нихто з нёй не оберав тоты полёви черешнї. Выроснута є коло драгы на бережку – на Горбку. Даколи сьме ту і бандуркы садили. Третя черешня стоїть під старов драгов. Не знам чом ся Комарник не зве даяке Черешнёво. Черешнї ту ростуть де лем не хочеш. Але холем тот берег напроти назвали Черешня.

Осїнь на Комарнику чаровна. Смотрю долов на валал. Передо мнов Пацугора, Звезло, Матївка. Од граніцї лїс,  під ним поле де ся косило – Під Камнянцём то звали. Над обходом і сельскым урядом є Горбок. Основна школа стоїть над заставков. Даколи але заставка была над школов, выше драгы. Коло нёй, пару років дозаду, ходили мы, а потім ай мої дїти через вакації на поле з коровами. Полёвов драгов сьме вышли до березового лїсика. Там ся коровы стримали найдовше, бо там были в холодку. Холем од мух і овадів мали покій. Покрутили ся там, докы сонце не запало за Бердо. Як спрагота лїтня поминула, то уж коровы были на луцї. Там ся пасли аж до вечера, докы їх не загнали домів.

Ага, уж іде автобус. Iщі, же осїнь тепер приємна, теплава. Сїдам до автобуса. Давно уж не шоферую, рочкы прибывають. Главна вец, же єм на властных ногах. Одкладую листок, што мі шофер дав і сїдам собі. Автобус порожнїй, нихто на граніцї не насїв. Але оно ся то дораз змінить, бо до Свідника шофер холем пять раз заставить. Очіма блуджу по околіцї.

Шмайдова, Марія

Приходжають мі на розум вшеліякы думкы. На розум. Гммм…  Тадь і в Комарнику є родина Розумова. Пришло мі смішно. Якось єм думками перешов до років Першой світовой войны. Мама была маленька дїтина, мала лем штири рокы. Крайня Быстра, дe ся мама народила, так як Комарник, находить ся під граніцёв. Чом собі тота война выбрала праві наш край. Нашы родічі і стары родічі мусили тоту трапезу зношати на своїм хырбетї. Уж веце на чоловіка не годен наложыти, як дві войны. Бабо і дїду, як сьте то годни были пережыти. Кедь бы сьте не пережыли, ани нас бы ту теперь не было. Мама, Уля єй звали, часто споминала бабины і дїдовы слова:

-Як лем собі панове роздумали, же тады перейде фронта. Тадь ани порядной драгы, ани желїзніцї ту нїт. А як перешла фронта, лем волочіли тых ранених вояків. Жадный шпыталь, вшытко лежало під голым небом. Ранене, або хворе. Похворїли тогды і нашы люде.

Хто не жыв в Карпатах, в тых русиньскых селах, тот не може знати, што то є зима. Баба повідали:

– Панове ся бояли зимы, та повтїкали до векшых міст, до Пряшова, до Кошіць, чім дале, де ся лем дало. Лем Пан Біг знать, як худобны Русины доказали пережыти приход вояків – неприятелїв.  Бої в зимі собі не знать нихто представити, покы сам тото вшытко не пережыє. Нелем баба з дїдом, але вшыткы Комарняне мали тоты худобны хыжкы знивочены. Якый-такый маєток набыли, і о тот пришли. А тых побитых людей што было. Вшытко знічене, спустошене. Войско обрало людей о вшытко. Ці за то слабо заплатили, або лем так брали, без вшыткого. Валал Вышнїй Комарник счезнув з поверьху земского. Деревяны хыжы згорїли. Дакотры люде мали щастя. Пережыли. Iщі в зимі, на початку року 1915 ся там боёвало. Якось аж ку яри ся бої помалы дістали на Чорну гору і Маковіцю, ку Свіднику. Войско, як поступовало, то буряло хыжы, або їх підпалёвало а вояци засыповали і студнї. Такый осуд застиг і Нижнїй Комарник – повідали стары люде. Пережыли Горішнї, Ґардощіны, Гарвишовы, Скубановы, Кудрачовы, Дружниковы, Хохоляковы, Рyсінковы, Ружыловы, Кіжыковы, Tырковы, Розумовы, Хандоґовы, Сливиньскы, Павловы, Шаёвы…

Дукляньскый перевал – войнов заклятый перевал.

Юбілейный – десятый рочник Літературного конкурзу Марії Мальцовской – выгодночіня

Літературный конкурз Марії Мальцовской 2023: Людміла Шандалова – Горнець (1. місто)

Горнець

   Быв єден горнець. Мав дві великы уха, што му одставали а єден величезный брїх. Же му выпучав, го нияк не трапило, наспак, на свій брїх быв незвычайно гордый.  Хвалив ся кады знав, же такый брїх може поїсти велё-превелё найсмачнїшoй мачанкы на світї. Або на вітаміны пребогатой капусты, ці найлагоднїшых маслом мащеных бандурок.

     Горнець ся єдно рано збудив а захавкав: „Ох, як добрї, же уж є день! Дораз буде фрыштик, за фрыштиком обід а за обідом вечеря. Днесь ня чекають самы добры річі“. Нараз до кухнї вошла ґаздыня, горнець погласкала, наповнила го по самый верьх а запла плін.

     Мале горнятко, што стояло на кухіньскiй лінцї недалеко, перше ся лем потихіцкы присмотряло, потім ся чудовало: „Гей, горнець! Што ся тївко напарюєш? Ведь ті праскне брїх!“

Юбілейный – десятый рочник Літературного конкурзу Марії Мальцовской – выгодночіня

     Горнець сі акуратно спокійнї одфуковав білы облачікы. Выпущав їх высоко понад себе, аж ся загмливало, а на таку поносу ся скоро уразив: 

„Што?! Та ці ты не знаш, же моя пара, є моя сила?! Подай мі тамтот капелюх“, – вказав на стару обиту прикрывку, што ся повалёвала коло мікровылнкы.

„Увидиш!“

     Горнятко было зведаве, ледва-ледва прикрывку підняло, притiм ся так здушыло, аж ся му заросили порцелановы стїны. 

„Уфф! Нашто ті буде такый капелюх, што ня скоро розпучів?“

„Га! На тренінґ!“ – загулякав горнець так міцно, же горнятко, хоць мало лем єдно ухо і то обернуте до другой страны, скоро оглухло.

Кедь сі горнець насадив на верьх головы капелюх, тот ся зачав перше помаленькы трясти, потім веце а веце підскаков, аж наконець міцно трїскав і гырмів.

„Ох! То є страшне! Зачінать буря“, – закрутило ся доокола горнятко. Глядало, де ся скрыти.

„Видиш, што робять мої свалы?“ – фучав од намагы горнець, бо якраз цвічів – піднимав найтяжшы чінкы у кухіньскім фітнесцентрї.  Окрем того тївко булькотїв, тївко бурмотїв, тяжко збыхав, аж ся му з чела лляли великы кропяї поту. Такы великы, же змачали начісто ёго величезный брїх, перелляли ся през нёго, аж покы не застали на пліняку, там засычали, а накoнець затихли.

Горнятко было в нїмiм ужасї, нияк не находило слов.

„Видиш, ты то не можеш доказати!“ – пышно ся обернув великый горнець на мале горнятко. „Таку силу може мати лем тот, хто ся файнї наїсть. Бандурок або капусты“, – закончів свою хвалу.

В тім моментї прибігла ґаздыня: „Ох, хто так прикрыв горнець? Вшытко выкыпіло!“ Взяла, тай выпла плін.

Шандалова, Людміла

Укажка з Літературного конкурзу Марії Мальцовской 2023, 1. місто

1 2 3 19