Еміл Кубек: В якім віцї жена наймілїша і найкрасша

В якім віцї жена наймілїша і найкрасша

На вопрос, в якім віцї жена наймилїа і найкрасша, ты, як почливый, ґалантный муж, мав бы єсь одповісти: все.​​ 

ххх

Старый, сивый дїдо сидить в креслї перед хыжов і зогрівать свою студену кров і кости на літнїм сонїчку. Коло нёго ся забавляють ёго внукы, меншы і векшы, роблять збыткы. Ту двоє грызуть ся на куску яблучка, силнїшый дрылить слабшого, тот упаде, плаче – і на дїда ся обертают​​ із поносами. Бівша внучка ударить меншу сестру, тота заплаче, а зась лем до дїда із поносов. Дїдо не стачіть заспокоёвати, полагодити їх. Є му з того мерзко.​​ 

А найменша, єднорічна внучка, малыма крочками, уміваючі ся на дїда, приходить к нёму, попозерать любо, мило до выблїднутых очей старця, а прекраснов бісидов, юку лем мама і дїдо розумлять, просить ся к дїдови на колїна. Наперед погладить​​ рученятами дїдову тварь, обойме ёго шыю, притулить ся к нёму, і так заспить на ёго руках.

Дїдо тихонько сидить, позерать на шумненьку тварь своёй внучкы і подумать з пересвідчінём:​​ „Жена наймилїша в першім роцї свого жывота.“

ххх

Кличе ся Анночка, а має лем шість років. Родічі єй теперь записали до школы. Ёго мено є Василько. Він уж має вісем років. Уж дві зимы ходив до школы. Сусідьскы дїти. Сад о сад, лем з плотом оддїленый. Анночка стане з єдного боку, а з другой Василько. Сидять в траві і позерають через плїт єден на другого.

 - Васильку, я завтра уж іду до школы. ​​ Одпровадиш ня?

 - Одпроваджу, Анночко, - одповідать хлопчік а є гордый на то, же може послужыти. Та він уж великый школярь.

 Анношка ся радує, же нашла доброго охранцю на першій дотозї свого серьёзного жывота і поцілує поміджі штахіткы Василька. Він сю зачервенїє, а не знать чом.​​ 

 Довєдна ходять до школы і зо школы, а у вольный час в садї ся бавлять, покы лем додж, осіннї морозы не пришли.​​ 

 Раз Анночка не пришла до школы, ани на другый день, не пришла ани за тыждень. На дверях висїла картка з написом:​​ „Інфекчна хворота.“​​ Василько єй не міг навщівити.​​ 

 Не міг учіти ся, ани їсти, ани спати. Ёго родічі ся застарали, але доктор їх потїшыв, же Василько тїлесно зодоровый, лем зміну воздуху потребує. Не быв хворый, лем думав на хвору Анночку. Одвезли го к тетї на лїпшый воздух. Кідь ся на ярь вернув домів, такой перебіг ку сусідам видїти Анночку.​​ 

Сусідка повтерала очі і одповіла му, же Анночка ся уж ніґда не верне, одышла до неба і став ся з нёй​​ ангелик.​​ 

 Василько заплакав, стратив штось велике, ани сам не знав што. А серденько го​​ страшно болїло. Не говорив, лем одчував, же:​​ „Жена наймилїша і найкрасша в шестім роцї свого жывота.“

ххх

 Мав єм вісемнадцпть, а она шістнадцть. До школы єм ходив попід єй окно. Видїв єм єй каждый день при окнї міджі квітками. Спершу єм на ню не обертав увагу. Быв то екзамен зрілости- матура.​​ 

 Пізнїше єм став чутливый на єй густе волося, на білу тварь, на синї очі. Збачів єм єй малы ручкы і ямочкы на лицях, кідь ся засміяла. А она ся все сміяла.

 Пришла ярь, і на єднім вылетї єм ся з нёв спознав. Єй голос, бісїда єй милый сміх, як золотого дзвінка голос, захопило моє сердце і думкы. Жебы єм ся єй вырівнав, вшыткыма способами єм ся рихтовав на екзамен і з успіхом го зложыв. Ідучі на екзамен, она мі через окно подала​​ єдну квітку на щастя і стисла мою руку. Чув єм ся сілнїшым і міг єм ся сміло поставити вшыткым проблемам матуры.​​ 

 Міджі нами нїґда не впало слово о любови, бо я на ню позерав як на красный образ, на свій ідеал, і поважовав єм за незаслужене щастя, кідь ся на ня засміяла і стисла мою руку.

 Кідь єм по екзаменї одходив і розлучів ся з нёв, мали сьме слызы в очах, а она ся ня мило попросила:

 - Вернеш ся назад ку мі? – першыраз мі тыкала.​​ 

 - Верну ся, - одповів єм вірн і поціловав єй руку... То было вшытко.​​ 

 Рокы поминули в запасї о будучность. По роках єм єй​​ вынашов. Образ єдной шістнадцятьрічной дївочкы. І так єм думав:​​ „Жена наймилїша і найкрасша в шістнадцятїм роцї свого жывота.“

ххх

 Была двадцятьрічна. Єдина дївка богатого банкаря. Выхована в богатстві і розкошу. Про родичів была щастём і сонцём їх жывота. Старшы і молодшы хлопцї нелем єй богатству, але і єй красї ся кланяли.

 Він быв ученый, способный чоловік, а к тому і шумный хлоп. Не быв з тых вітроплахів, котры у своїх кругах Аліція познала, але працовитый, серьёзный. Зато при своїх двадцятьштирёх роках быв секретарём у єй отця, котрый так одмінив молодого чоловіка, же го позвав на забаву до свого дому.​​ 

 На тій забаві ся они спознали. Блиск електричных ламп одражав ся од дорогоцінных камінїв, якыма были богаты дамы обсыпаны. Помпезне облечіня дам, заряджіня комнат, вшытко то як кібы​​ ослїпило нашого парібка, але то позбавило і вшыткых ілузій, якы сі він о богатстві і жывотї богатых представляв. Старшы панове о бізнісї, о політіцї, о дорогых напоях бісїдовали, а молодеж? Страшно порожня, без всякого внутрішнёго набою, без ідеалів. Чув він лем о шпортї, фліртованюя, самы порожнї бісїды, огваряня і ніч веце.​​ 

 Міджі нима як права перла із склянаныма пацерками выникала домашня дївка Аліція, своёв скромностёв і розважностёв. І хоць не была класічно красна, їмила го за сердце.

 Вздыхнув і подумав собі:​​ „Ты бідный, он є высоко над тобов, ты єй нїґда не достигнеш.“

 Але і він на ню вплинув. Она інштінктівно, з природным женьсым тактом, порозуміла ёго благодарность сердця, а порівнуючі го з другыма парібками, нашла в нїм свій ідеал. Любов на першый погляд.​​ 

 Він ся к нїй не приближовав, не мало то змысел, чувство любви по хлопскы придусив у собі. Она і тото порозуміла. Але жебы ся з ним стрітити чім частїше, при каждій нагодї зазріла до канцеларії свого отця, при котрій была і містность про секретаря. Зо зачатку лем ся поздравили, пак пару слов перешмарили, пірнїше ся доставила тогды, кідь знала, же отець там не буде, а так бісїдовальи. Він, як все, почлюивый, скромный. Раз ся го попросила отворено:

 - Чом ся мене страните?

 - Нїт, дорога слечна, я бы вам клопоты наробив. Познам вашого почливого отця думку! Вы сьте про мене велика ясна звізда, на котру я із своёй земной самоты лем позерати можу.

 На то вступив отець і перервав їх бісїду. На другый день Аліція з мамов одышли на довшу дорогу. Коло світа. До Еґіпта, до Індії, до Японьска. Він нашов на своїм столику руков написане писмо свого хлїбодарцї, де він му дякує за вірну службу і шкодує, же ёго службы далше не буде потребовати. В писмі нашов і шек за ёго піврічну плацу. В цілім містї ани в єдній банцї не міг найти роботу.​​ 

 Од Аліції дістав письмо, пару слов написаных пером:​​ „О рік уж буду самостатна. Аліція.“​​ В письмі была і єй фотка.​​ 

 Веце єй не відїв. Шыфа пропала з нима десь в Тихім океанї.​​ 

 Кілько раз він попозерав, а то ся часто ставало, на милый образ Аліції, все вздыхнув і подумав:​​ „Жена наймилїша і найкрасша в двадцятім роцї свого жывота.“

ххх

 Юлія не была красавіцёв, но і богата не была. Але кажды, хто єй познав, ся о нїй з похвалов высловлёвав. Кідь єй мати вмерла, она была найстарша, пятнадцятьрічна. Не з богатства жыли, але з двох отцёвых рук.

 Отець, хоць не быв старый, ледва штиридцятьрічный, уж ся не оженив, бояв сю мачоху привести дїтям. А на таку, як мама, не міг натрафити міджі познатыма женами. Взяти собі стару дївку? Вдовіцю з дїтми? Буде бездїтна вдова пильновати, одходити сироты? А дїти без жены, без матери? Ёму было треба денно робити на хлїб. Ой, немало старости было...

 Но мала Юлка, лем што скінчіла основну школу, на зачудованя отця, заняла місце небіжкы-матери. Троє дїтей ходило до школы а двоє найменшых нелемже заосмотрила, но ай дома обрядила. Отець поміг, де міг, і спокійно ішов до роботы. Вшытко было впорядку, як дїти, так дім. О пару місяцїв​​ така ся з нёй стала ґаздыня, же отець до єй рук давав заробок, як то было звыком іщі за матери. Юлка нелемже дім обрядила порядно, але і центы шпоровала в банцї.​​ 

 Сама прятала, варила, райбала, обходила дїти, без поносы, без грызоты, крику. Дїти слухали, повиновали ся єй, охотнїше як при мамі-небіжцї, самы не знали чом. Вечерами ся не поносовала, же має велё роботоы. І на то мала час, же отцёви дашто з новинкы і з даякой книжкы прочітала. Отець одвык од рештаврацій, хоць і передтым быв терезвый чоловік, теперь ся якось ганьбив тото слабе дївча охабити саме дома.

 Сусіды ся чудовали над над спосоностёв дївчати, а не єдній ґаздыни лупнув муж до очей:

 - Могла бы єсь піти до школы к Юлії!​​ 

 Почас пару років уж дві сестры зачали ходити до роботы до фабрикы. А Юлка так ґаздовала, же і дім, в котрім бывали до того часу, одкупили.​​ 

 Юлка не была красавіцёв, по забавах не ходила, ани нихто єй не просив за жену. Мала уж двадцять років. Єй молодша сестра ся уж выдала, а за нёв нихто не пришов. При тяжкій роботї і старостях уж ай старше вызерала, як была досправды. Ай так неспокійность на нїй не было познати.

 Раз в суботу пізно їх уліцёв ішов єден муж автом. Стратив контролю над автом і вдарив з ним до електричного столпа. На тріск і черьк скла Юлка попозерала вон окном і поблизку їх дому увидїла перевернуте​​ авто, а на капотї лежачого хлопа, без памяти.

 Позбігали ся сусіды, лем так легко облечены, як то в такый час звыкне быти, пообзерали замлїтого, главно авто, высловили ся, же треба покликати доктора, поліцію – наісто быв пяный, так му треба і под., но нихто не поміг нещастниковы. Юлка послала сестру по доктора, а з помочов отця внесли безвладного до дому і положыль на діван. Доктор му поміг, вымыв раны, обвязав, предписав лїкы, приказав покій про хворого і пішов домів.​​ 

 Юлка обходила скалїченого цілу ніч, аж над раном пришов ку собі, а од доктора ся дізнав, што ся з ним стало. Подяковав за поміч і одышов домів. Быв то вдовець з двома дїтми із сусіднёго міста і заможный купець. О два тыжднї із​​ дїточками нащівив своїх добродителїв. Дїточкы сі облюбили Юлку, і їм на дяку єй взяв за жену. Не так із любви к дївцї, як з любви к своїм дїтём.​​ 

 Спокійно жыли. Він ся з почливостёв односив к Юлцї і быв єй вдячный, же ся праві вернув домів із роботы, отворив дверї до ізбы, а вечернє сонїчко освітило молоду матїрь і дїтину. Она з ясныма радостныма очами позерала на мужа, на устах єй грав усмів.​​ 

 Приступив ку колысцї і отець, клякнув ку своїй женї, взяв єй тварь до долони, попозерав до єй світлых очей, поціловав їх і тихо проговорив з ласков:

 - Юлія, яка єсь мила, яка єсь красна! І подумав собі:​​ „Жена наймилїша і найкрасша, кідь має двадцярьпять років.“

ххх

 Вдова Марія​​ была штиридцятьрічна. Перед пару роками єй умер муж, кідь цалком єй вено промарнив. Она была богатых родічів дївка. Выдала ся за нёго з великой ласкы проти волї своїх родічів. Думала, же щіров ласков направить ёго легкомыселность. З першых днїв не таїв перед нёв, же єй лем про богатство взяв за жену. А то повів з таков суровостёв до очей, же єй ласков наповнене сердце такой спустїло і нещастным ся стало. Никому ся не скаржыла із женьской гордости, а главно не своїм родічам. Каждый видїв і знав, якым грубым способом понижовав єй женьскость і достойность тот безхарактерный чоловік. Люде ся чудовали над єй терпезливостёв, а мати, котра знала о вшыткым, не раз єй просила:

 - Дїтино дорога, охаб го, мы тя з радостёв приймеме назад. Іщі є час, жебы ся з твого вена што-то захранило. Розведь ся з ним, а захрань про свого сына дашто.

 Хоць єй муж чім дале тым веце жыв ростопашнїше, встрачав і марнив і єй дїтины грошы з підлыма женами і камаратами, она го ай так не охабила. Хоць єй в пянстві і бив, о тім нихто не знав. Вшытко терьпіла.

 Она лем терьпіла, мучіла ся і переношала своє нещастя, як достойну покуту, же своїх добротливых родічів не послухала.

 Покы родічі жыли, спомагали єй такым способом, же про внука свого нелем облечіня куповали, але і грошы му давали. Але ай тоты грошы єй муж насилу одобрав од сына або од своёв жены. Кідь дістав векшу суму​​ до рук, то за довшый час не пришов домів, покы вшытко не промарнив.​​ 

 Кідь родічі померли, хлопець мав тогды десять років. Цілый маєток зохабили внукови, грошы дали до банкы, а то такым способом або Маря, тогды мусила з рахунком купця іти​​ до банкы, а банка грошы не єй, але купцёви выплатила. Жебы ся не понижовала перед купцём або в банцї, радше нужду терьпіла, робила, шыла, жебы єй дїтинї ніч не хыбило.

 Муж єй похворів на якусь хвороту. Непорядне жытя і безмірне ужываня алкоголу положыли го до постелї. Два рокы го так обходила. З ласков, терпінём і тепрезливостёв єдной героїчной жены. Вшыток маєток промарнив, а так она мусила робити, жебы утримала домівство і жебы не терьпіли недостатком – єй муж і сын. Аж теперь муж узнав свою підлость. Плачучі єй перепрошовав, обіцяв ся покаяти, але было нескоро. По двох роках умер.

 Од старунків, од роботы, Маря постаріла. Іщі не мала ани тридцятьвісем, а уж єй волосы посивіли. Єдинов радостёв быв про ню сын. Два рокы по смерти отця, як вісемнадцятьрічный паробок, зложыв екзамены на высоку школу. На промоціях​​ была і сама Маря і радостно ся позерала на сынів плащ і квадратну шапку, досправды він быв міджі вшыткыма найспособнїшых, обдареный чудесным барітоном.

 Кідь ся она гордо вертала із школьского праздника, операла ся о руку свого сына. Пришли домів. Маря сіла на діван, а з материньсков радостёв ся попозерала на сына і повіла:

 - Дїтино, кібы твої стары родічі ся дожыли днешнёго дня? Отця не спомянула.​​ 

 Сын приступив​​ к матери, погладив єй сиву голову, клякнув перед нёв, поціловав обидві од роботы тверды рукы, попозерав ся до єй милых очей і повів порихонькы:

 - Мамко дорога, яка ты мі мила, яка ты прекрасна!​​ 

 Про вісемнадцятьрічного сына жена найкрасша і наймилїша в штиридятёх роках свого жывота.

ххх

 Петровы суть богаты люде, ставляють великый будинок. Отець цілый день у своїм бізнісї. Ани на обід не все приходить, на вечерю лем тогды, кідь мають гостїв. Барз занятый чоловік.​​ 

 Мама вставать коло девятой годины, скоріше не може. Забавы, театры, балы,​​ сполкы єй цалком заберуть час. Як правило, приходить домів по півночі, выповнюючі свої повинности як богатого чоловіка жена. Кідь настане рано, выпє в постели каву або чуколаду, встане, окупать ся, жебы освіжыти ослаблены нервы і способно к далшым сполоченьскым повинностям. Так ся потім облїкала до самого обіда, пообідї мало одпочіла по​​ „тяжкій“​​ роботї, пак зась ся перевболокла, приїмала гостїв, а кідь ся звышыв час, то на пару минут зазріла к дїтям. Не як мати, але як контролорка ці суть вболочены, ці суть чісты. Не погладила, не поціловала їх, як матери звыкнуть робити, бо бы єй фрізуру або чіпкы погужвали.

 Было троє дїтей. Найстаршый шістьрічный, а наймолодша – єденадцятьмісячна. Хоць мали пестунку, учітельку, ай так бы ся были чули барз самотны, кібы не їх бабка.

 Домашнїй пан, дякуючі своїм силам, ся став богатым. Ёго мати, вдова по робітникови, была​​ скромна і честна жена.​​ Сын быв благородный, взяв єй до свого дому. Кібы то была высокошколована особа і знала ся модерно облїкати, быв бы ся з нёв парадив. Але обычайну жену не міг указати своїм гостям, котры ани не знали, же домашнїй пан має у своїм домі маму. До кухнї ці до ізбы про челядь не сперав єй вступити.

 Мама мали коло пятдесятьпять років. Тяжка єй молодость ся одбиивала на зморщеній твариі сивім волосю. Од дїтинства была звыкнута на роботу. Лем так без роботы не могла жыты. Вшыткы старостливость і любов обернула на дїти свого сына, на свої внучата. А тому ани нянька, ани учітелька ся не бранили. Дїти могли безпечно перепустити бабі. І так не мали нияку роботу. Зоставало їм веце часу на флірты і забаву. Домашнїх ся не бояли, бо тоты до дїтьской ізбы кідь раз або двараз до тыждня зазріли.​​ 

 А баба чістила, любила внучата, бавила ся з нима. Їх найвекша радость была, кідь малу взяла на рукы, а хлопчікы посідали коло нёй на мнягонькый покровець-тепіх, а она їм зачала росповідати приповідкы. Маленька уснула на єй колїнах, а хлопчікы уважно слухати єй приповідкы:​​ „Де быв, там быв єден красный прінц...“, а они ся​​ выпрошовали, толковали, щеботали. Старшый хотїв бы приповідку о прінцови-воякови, а молодшый о ягнятках, што ся пасли по золотій траві, чути. Та так бабонька росповіла і єдну, і другу приповідку. Повіла:

 - Теперь уж, дїточкы, підеме спати.

 Шістьрічный хлопчік двигнув рушнята, обяв бабку, поціловав і говорив:​​ 

 - Бабонька, яка ты мила, яка ты красна!​​ 

 Про шістьрічного внучіка жена є наймилїша і найкрасша, кідь має пятьдесятпять років.​​ 

ххх

 Она має шістдесятьпять, а він сімдесят. Штиридцять лїт пережыли в манжелстві, в любви, а він у фабрицї робив. На єднім пікніку ся спознали. За короткый час ся побрали. Вшыткого лем пару талярїв мали.​​ 

 Як молода пара, стягли ся до єдной комнаткы, лем жебы грошы зашпоровати. Він дале ходив​​ до фабрикы, ай курити перестав, лем жебы своїй молодій женї жытя приязным зробив і не мусила біду терти. Она, жебы мужови полеготу зробити, шыла, райбала про другых. І так складали цент ку центу.

 Лем што пришла перша дїтина на світ, в третїм рочї манжелства собі нашли векшу​​ квартиру і зарядили ся із своїх грошей. Она дале шыла за грошы, він ся став контролором у фабрицї. По шестёх роках мали двоє дїтей і пару​​ тісяч талярів. Она зарядила малый склеп.​​ 

 Она дозерала обход, він ходив і надале до роботы. За пару місяцїв взяла ку дїточкам служніцю, жебы могла веце в обходї робити. По роботї він єй помагав. Їх почливе​​ одношіня к людём приобріло їм тілько заказників, же мусили обход з облечінём росшырити. Купили цілый​​ дім, зарядили векшый обход, він выступив з фабрикы, жебы заспокоїти купуючіх. Зачав товар розвожовати нелем в тім містї, але і по околіцї. По штирёх роках на трёх возах продавали товар, а в обходї з двома робітниками сам робив. Она мала в домівстві роботы з трёма дїтми.​​ 

 За час зарядив аґентуру на шыфкарты, депозітну банку, публічне нотарьство і мясярню. За ёго честну і совістну роботу люде го обдаровали довіров. Став ся єдным з найвекшых обходників міста.

 Семеро дїтей выховали. Із штирёх хлопцїв єден быв доктором, другый​​ быв правником, третїй священиком, а четвертый скінчів обходный курз, жебы​​ міг перебрати місто свого отця.​​ 

 Три дївкы повыдавав за почливых хлопів... А теперь із своїм наймолодшым сыном веде обход. Она помагать своїй невістї при домі і коло дїтей. Без роботы ани теперь не можуть быты, хоцьбы могли спокійно выжыти з інтересу (уроків) своїх грошей.​​ 

 Кідь в недїлю ся посходять к родічам дїти і внукы, стары суть щастны не про богатство, но про ласку і злагоду, в якій їх обшырна фамелія жыє.​​ 

 Якраз славили штиридцять років свого манжелства за участи цілой родины і найблизшых своїх приятелїв. Пространна комната наповнена квітками, дарами од дїтей, внуків і їх чтітелїв. Прозвучали тосты, по гостинї была танечна забава, ай юбіланты в нїй были участны. Пізно вночі ся вшытко поросходило.​​ 

 Стары зістали самы у своїм бываню. Муж прступив ку своїй женї, обяв єй, попозерали собі до очей, а він проговорив:

 - Старенька моя, яка ты мі мила, яка ты мі красна!

 Про сімдесятрічного мужа жена є наймилїша найкрасша, кідь має шістдесять років.​​